Japonya’nın Yeni Başlığı: Toplum 5.0

               Eminim hepiniz “İnternetin hayatımıza girdiği andan itibaren…” şekilde başlayan yüzlerce cümle okumuş, işitmişsinizdir. İnternet hangi alanda çalışıldığına bakılmaksızın hayatımıza o kadar çok yenilik getirdi ki, artık çoğundan haberimiz bile olmuyor ya da duyduğumuzda şaşırmıyor “aa öyle mi” diyerek belki de başka bir yeniliğe geçiyoruz. Bilgiye ulaşmak kolaylaştığından saniyede ulaştığımız bilgi arttıkça arttı ve bu da başka yeniliklere ve hatta problemlere yol açtı.  Google’da herhangi bir arama yaptığınızda karşımıza yüzbinlerce sonuç gelince doğal olarak da ne ile karşı karşıya kaldığımızı bilemiyoruz. Aslında bu süreçte bulunan her yeni gelişme bizlerde “bundan daha da ötesi olur mu ki?” dedirtti. Kablolu telefonlardan, araç telefonlarına geçiş ardından cep telefonları, sonrasında kameralı telefonlar ve sayılabilecek binlerce farklı örnek. Tüketici tarafında olan bizler için bu değişimler oldukça şaşırtıcı ve her birisi adeta son nokta niteliği taşımaktaydı. Elimizde eskiye ilişkin bu kadar deneyim varken bugün üretilenleri görünce bile “daha fazlası olur mu ki?” diye sorduğumuz da oluyor. Tabii ki biz sadece vitrini görüyoruz. Arka tarafta, üretim dünyasında yaşayan canlı mekanizmanın sürekli ilerleme gösterdiğini çoğu zaman unutuyoruz.

               Özellikle son yıllarda adını oldukça duyduğumuz Endüstri 4.0 ile “bu da son nokta” dediklerimiz bile kendi içerisinde oldukça büyük bir dünyanın alt bileşenleri. 4D yazıcılardan, akıllı iş ortamlarına, akıllı robotlardan, blockchaine , makinelerin öğrenmesinden, otonom araçlara, arttırılmış gerçeklikten, görsel gerçekliğe o kadar yeni, alışık olmadığımız haberler duyuyoruz ki, kendi kendimize filmlerde izlediğimiz geleceğin gelip gelmediğimiz sorgulamaya başladığımız zamanların içindeyiz.

               Yapılan araştırmalar ve raporlara göre bugünün çocuklarının gelecekte bugün var olan mesleklerin %65 e yakınını göremeyeceğini, bugünkü mesleklerin bundan 10-15 yıl sonra kaybolacağını artık duymayan kalmadı.  Bir tarafta bu kadar robot kontrollü bir dünya gelirken ve diğer tarafta da bugünün birçok mesleği kendi kendine kaybolmaya başlarken o zaman yenidünya da insan nerede olacak? Aslında herkes içten içe bu soruyu düşünüyor. Bu da yine kendi içerisinde birçok biliminsanını karşı karşıya getiren bir başka tartışma konusu. Bir taraf birçok şeyi robotların, bilgisayarların kontrol edeceğini söylerken diğer taraf  ise bu yeni düzenin yeni iş kolları yaratacağını iddia etmekte ve bugün yaşadığımız senaryoların yeni ve farklı versiyonunu yaşayacağımızı belirtiyorlar. Yani bugün bilgisayarlar hayatımıza girince nasıl yeni iş kolları, önceden adını duymadığımız meslekler ortaya çıktı ise, o gün geldiğinde de eni iş kolları ve yeni meslekler çıkacağı konuşuluyor. Bu tartışmalar süre gelsin, tam bu noktada Japonya’nın yakın zaman önce önerdiği bir kavram var: Toplum 5.0 (Society 5.0)  

               Ülkemizde “Japonlar yapmış” diye bir söylem vardır. Zira Japonya teknoloji, robot gibi kavramlar ile adı her zaman ilk anılan ülkelerden birisi olmuştur. Ancak şaşırtıcı bir şekilde özellikle Endüstri 4.0 da çok ön plana çıkmayan bir ülke olan Japonya 2017 yılında “teknoloji toplumlar tarafından bir tehdit olarak değil, bir yardımcı olarak algılanmalı”  düşüncesini benimsediklerini ilan ederek son yılların gelişmelerine farklı bir çerçeveden baktığını gösterdi.  Bu açıklama ile birlikte gözler biranda Japonya’ya çevrildi ve bu yeni kavram da sözlüklerimizde yerini aldı. Şöyle ki, ilk insanın doğuşundan bugüne kadar toplumlar kategoriler halinde avlanarak yaşamın devam ettiği Avcı Toplum(1.0) , yerleşik hayatla birlikte üretimin topraktan sağlandığı Tarım Toplumu(2.0), sanayi devrimi ile başlayan Endüstriyel Toplum (3.0), internetin yerini almasıyla ortaya çıkan Bilgi Toplumu(4.0) ve son yıllarda sık sık konuştuğumuz yeni Akıllı Toplum (5.0) olarak beşe ayrılmış durumda. 

Kaynak: www.i-scoop.eu

Önüne geçemediğimiz bir taraftan da belki de geçmek istemediğimiz bu teknolojik dönüşüme karşı kişilerin ve büyük ölçekte toplumun neler yapması gerektiğine dair bu felsefeyi ortaya atan Japonya bazı uygulamaları da beraberinde öne sürüyor:

• Yaşlanan dünya nüfusuna karşı çözümler geliştirmek
• Sanal dünya ile gerçek dünyanın beraber işler hale getirilmesi
• Nesnelerin internetinden toplumun çıkarları gözetilerek faydalanılması
• Çevre kirliliği ve doğal afetler için çözüm yolları üretilmesi

Bu felsefe çerçevesinde Japon işletmeler, akıllı fabrikaların ötesine geçerek, akıllı bir toplum oluşturmak için endüstriyel teknolojileri kullanacaklar. Fabrikalarına sadece kendin için değil teknolojiyi “biz” için de teknolojiyi kullan diyecekler. Özellikle, Dünya Savaşından “biz” kavramı ile yükselen Japonya, aynı sihirli kavramı teknoloji ile de kullanmak düşüncesinde. Bunun için stratejik düşünüyor ve bu hedeflerin gerçekleşebilmesi için de aynı zamanda 5 önemli engelden bahsediyor:

• Hukuk sistemindeki engeller
• Nesnelerin dijitalleşmesindeki bilimsel boşluklar
• Kalifiye personel eksikliği
• Sosyo-politik önyargılar
• Toplumsal direnç

Okuduğum tüm notlardan, raporlardan birçok ülkenin aksine Japonya’nın asıl vizyonu olan Toplum 5.0’a ulaşmak için Endüstri 4.0’ı amaç değil araç olarak kullanmak istediği anlaşılıyor. Kim bilir belki biz de bir gün (kaynaklarımdan birisinden aynen aktarayım) gurur duyduğumuz inşaat sektörü ile ilgili İnşaat 6.0 kavramını ortaya atar ve geleceğin binaları nasıl olmalı ilk örneklerini dünyaya sunarız.

Kaynakça:

www.i-scoop.eu
webrazzi.com/2017/05/14/toplum-5-0/
www.virhalla.com
www.hbrhurkiye.com
www8.cao.go.jp